Η νέα δουλειά της Σμαρώς Τζενανίδου που εγκαινιάζεται στις 18 Νοεμβρίου 2025 στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης επιχειρεί να φέρει στο προσκήνιο μια ιδιαίτερη πτυχή της κλιματικής αλλαγής που εστιάζει στον άνθρωπο: την αναγκαστική μετακίνηση πληθυσμών.

Σε 220 εκατομμύρια υπολογίζονται οι κλιματικοί πρόσφυγες (climate refugees), δηλαδή οι άνθρωποι που έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους τα τελευταία 10 χρόνια, λόγω φαινομένων που συναρτώνται με την κλιματική αλλαγή. Μάλιστα, εκτιμάται ότι έως το 2050 θα έχουν ξεπεράσει ακόμη και το 1 δις, προκαλώντας άγνωστες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Οι άνθρωποι αυτοί μέχρι στιγμής είναι κατά κάποιο τρόπο «αόρατοι» από τη διεθνή κοινότητα, υπό την έννοια ότι δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο που αντιμετωπίζει αυτού του είδους τη μετανάστευση ενώ δεν υπάρχουν καν δεσμεύσεις από κράτη και διεθνείς οργανισμούς ότι θα αναπτύξουν πλαίσια που θα βοηθούν στην αναγνώριση και την προστασία τους.

Με έργα φιλοτεχνημένα αποκλειστικά για την συγκεκριμένη έκθεση, η Σμαρώ συμπληρώνει με τη Σκέψη μια τριλογία που ξεκίνησε το 2011 με την Αθωότητα, συνέχισε το 2014 με τη Μνήμη. Ο κύκλος της ζωής: η Αθωότητα που κάποια στιγμή νοθεύεται από τη Σκέψη η οποία στη συνέχεια παραμερίζεται από τη Μνήμη. Σε έναν ούτως ή άλλως ταραγμένο κόσμο, η Σμαρώ κοιτά πέρα από τα προφανή, αναζητώντας σεφερικά[1] τον άνθρωπο ως ιδιαίτερη πτυχή της κλιματικής αλλαγής: η εικαστική ματιά εστιάζει στα εκατομμύρια μεταναστών του κλίματος, εκείνων δηλαδή που εγκαταλείπουν τις εστίες αναζητώντας μια ασφαλή και καλύτερη ζωή.

Η νέα δουλειά της Σμαρώς Τζενανίδου με τον τίτλο «Οι Αόρατοι της Γης» χαρακτηρίζεται από την ένταση και την ξεχωριστή χρωματική της παλέτα για να αποδώσει το διανοητικό και συναισθηματικό φορτίο της σχέσης «άνθρωπος – κλιματική αλλαγή», και παράλληλα από μια ιμπρεσιονιστική απόδοση των εικόνων που το γεγονός προκαλεί. Στο κάδρο της η διαρκής πάλη της πίκρας με την αισιοδοξία, της απογοήτευσης με την ελπίδα, της καταστροφής με την αναγέννηση και τελικά η αέναη διαμάχη της σκοτεινιάς με το φως.

Την έκθεση συνδιοργανώνουν ο Δήμος Μοσχάτου – Ταύρου και η Περιφερειακή Ένωση Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ) και τελεί υπό την Αιγίδα της Α.Θ. Παναγιότητας του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου.

«Οι Αόρατοι της Γης» | Σμαρώ Τζενανίδου | Ίδρυμα Μ. Κακογιάννης | Εγκαίνια: Τρίτη 18/11
Μπορεί μια ζωγραφική δουλειά να αλλάξει τη ματιά μας για όσα συμβαίνουν στον κόσμο; Μπορεί να ευαισθητοποιήσει και να κινητοποιήσει συνειδήσεις;

Η νέα δουλειά της Σμαρώς Τζενανίδου που εγκαινιάζεται στις 18 Νοεμβρίου 2025 στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης επιχειρεί να φέρει στο προσκήνιο μια ιδιαίτερη πτυχή της κλιματικής αλλαγής που εστιάζει στον άνθρωπο: την αναγκαστική μετακίνηση πληθυσμών.

Σε 220 εκατομμύρια υπολογίζονται οι κλιματικοί πρόσφυγες (climate refugees), δηλαδή οι άνθρωποι που έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους τα τελευταία 10 χρόνια, λόγω φαινομένων που συναρτώνται με την κλιματική αλλαγή. Μάλιστα, εκτιμάται ότι έως το 2050 θα έχουν ξεπεράσει ακόμη και το 1 δις, προκαλώντας άγνωστες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Οι άνθρωποι αυτοί μέχρι στιγμής είναι κατά κάποιο τρόπο «αόρατοι» από τη διεθνή κοινότητα, υπό την έννοια ότι δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο που αντιμετωπίζει αυτού του είδους τη μετανάστευση ενώ δεν υπάρχουν καν δεσμεύσεις από κράτη και διεθνείς οργανισμούς ότι θα αναπτύξουν πλαίσια που θα βοηθούν στην αναγνώριση και την προστασία τους.

Με έργα φιλοτεχνημένα αποκλειστικά για την συγκεκριμένη έκθεση, η Σμαρώ συμπληρώνει με τη Σκέψη μια τριλογία που ξεκίνησε το 2011 με την Αθωότητα, συνέχισε το 2014 με τη Μνήμη. Ο κύκλος της ζωής: η Αθωότητα που κάποια στιγμή νοθεύεται από τη Σκέψη η οποία στη συνέχεια παραμερίζεται από τη Μνήμη. Σε έναν ούτως ή άλλως ταραγμένο κόσμο, η Σμαρώ κοιτά πέρα από τα προφανή, αναζητώντας σεφερικά[1] τον άνθρωπο ως ιδιαίτερη πτυχή της κλιματικής αλλαγής: η εικαστική ματιά εστιάζει στα εκατομμύρια μεταναστών του κλίματος, εκείνων δηλαδή που εγκαταλείπουν τις εστίες αναζητώντας μια ασφαλή και καλύτερη ζωή.

Η νέα δουλειά της Σμαρώς Τζενανίδου με τον τίτλο «Οι Αόρατοι της Γης» χαρακτηρίζεται από την ένταση και την ξεχωριστή χρωματική της παλέτα για να αποδώσει το διανοητικό και συναισθηματικό φορτίο της σχέσης «άνθρωπος – κλιματική αλλαγή», και παράλληλα από μια ιμπρεσιονιστική απόδοση των εικόνων που το γεγονός προκαλεί. Στο κάδρο της η διαρκής πάλη της πίκρας με την αισιοδοξία, της απογοήτευσης με την ελπίδα, της καταστροφής με την αναγέννηση και τελικά η αέναη διαμάχη της σκοτεινιάς με το φως.

Την έκθεση συνδιοργανώνουν ο Δήμος Μοσχάτου – Ταύρου και η Περιφερειακή Ένωση Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ) και τελεί υπό την Αιγίδα της Α.Θ. Παναγιότητας του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου.

[1] «Σ᾿ αὐτὸ τὸν κόσμο, ποὺ ὁλοένα στενεύει, ὁ καθένας μας χρειάζεται ὅλους τοὺς ἄλλους. Πρέπει ν᾿ ἀναζητήσουμε τὸν ἄνθρωπο, ὅπου καὶ νὰ βρίσκεται», από την ομιλία του ποιητή Γιώργου Σεφέρη κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας (1963).

*Ο πίνακας στο εξώφυλλο του άρθρου είναι η «Βενετία αλλιώς», λάδι σε καμβά – μικτή τεχνική, 70Χ50 | Σμαρώ Τζενανίδου, 2025 – ΙΜΚ

Για την νέα δουλειά της γράφει η Σμαρώ Τζενανίδου

«Περιβάλλον σε κίνδυνο και στο επίκεντρο ο άνθρωπος. Αυτή τη φορά αντιμέτωπος με έναν απρόβλεπτο παράγοντα, ως προς την ταχύτητα των εξελίξεων, αλλά απολύτως προβλέψιμο αν αναλογιστεί κανείς όλες τις καθημερινές πρακτικές που εφαρμόζονται τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Και ο παράγοντας αυτός είναι η κλιματική αλλαγή. Δημιουργώντας αυτή τη σειρά έργων, πολλές φορές πέρασε η σκέψη από το μυαλό μου, ότι αυτοί οι ιστορικοί κύκλοι που συνεχώς δημιουργούνται, έχουν φέρει σήμερα τον άνθρωπο στο σημείο να » παλεύει » ξανά, έπειτα από πολλά πολλά χρόνια με τα στοιχεία της φύσης. Το νερό για παράδειγμα ίσως για πρώτη φορά είναι τόσο πολύτιμο αλλά και, κάποιες φορές, επικίνδυνο. Κι ένας νέος απειλητικός κύκλος για τον άνθρωπο αρχίζει. Είναι ο άνθρωπος της κλιματικής αλλαγής, είναι ο περιβαλλοντικός μετανάστης.

»Αφετηρία για κάθε έργο μου αποτελεί μια πραγματική εικόνα. Γύρω από αυτήν χτίζεται ένας μικρός κόσμος όπως είναι ή όπως θα θέλαμε να μείνει. Με κίνδυνο και φόβο κάποιες φορές αλλά και με την ελπίδα που πάντα υπάρχει για μια αλλαγή, μια βοήθεια που θα έρθει, μια καινούρια αρχή. Το χρώμα μπορεί να έχει διαφορετικές αναγνώσεις και το έργο συνολικά αφήνει ελευθερία για διαφορετικές ερμηνείες. Αν μπορούσα να εκφράσω τη δική μου προσωπική αγωνία θα έλεγα ότι είμαστε όλοι παιδιά της κλιματικής αλλαγής και ζούμε σε έναν πλανήτη που αλλάζει πρόσωπο συνεχώς. Είμαστε πράγματι μικροί σε ένα τεράστιο κόσμο; Ή μήπως είμαστε πολλοί και αρκετά δυνατοί για να αλλάξουμε αυτή τη νέα κλιματική πραγματικότητα;»

Η Σμαρώ Τζενανίδου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και αποφοίτησε το 1999 από τη Σχολή Καλών Τεχνών Perpignan στη Γαλλία. Έχει πραγματοποιήσει 13 ατομικές εκθέσεις, ενώ έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από 26 ομαδικές. Έργα της βρίσκονται σε πολλές ιδιωτικές συλλογές. Από το 2000 ως σήμερα διδάσκει ζωγραφική σε παιδιά και ενηλίκους στο «Εργαστήρι Καλών Τεχνών Τζενανίδου». Το 1997 εργάστηκε ως επιμελήτρια εικαστικών εκθέσεων στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης «Θεσσαλονίκη ‘97».